گودالهایی که با اندازه های مختلف بر سطح ماه دیده می شوند.اندازه ونوع این دهانه ها بستگی به زاویه برخورد٬ اندازه٬ جرم وسرعت جسم برخورد کننده دارد.جسم برخورد کننده می توانسته تکه ای از یک سیارک یا دنباله دار یا سنگی سرگردان در فضای میان سیاره ای باشد که به دام گرانش ماه افتاده وسرانجام با آن برخورد کرده است.
اگرجرمی کوچک با سرعت کم به ماه برخورد کند انرژی برخورد کمی آزاد می کند وحاصل٬ گودالی کوچک وساده خواهد بود.دهانه های برخوردی ساده همان طور که از نامشان پیداست شکلی ساده وبدون قله مرکزی دارند با دیواره هایی صاف واندازه ای کمتر از 15 کیلومتر.آنها ژرفایی در حدود 20 درصد قطرشان دارند.
جسم برخورد کننده بزرگتر وپرسرعت تر انرژی برخورد بیشتری آزاد می کند وطبیعتا" گودالی بزرگ تر وپیچیده تر تولید می شود.دهانه های برخوردی پیچیده یک یا چند قله مرکزی دارند.فاصله لبه هایشان 15 تا 175 کیلومتر است.بیشتر گودالهای معروف ماه از این نوع هستند مانند تیکو با قطر 90 کیلومتر وعمق 4600 متر وکوپرنیک با 96 کیلومتر قطر وعمق 4200 متر.
دهانه های بزرگ تر از 175 کیلومتر پیچیده تر هستند وقله مرکزی حلقوی شکل دارند.حوضه ها یادشت های برخوردی(impact basin) گودالهای برخوردی بزرگی هستند که بیش از 300 کیلومتر پهنا دارند. بیش از 40 حوضه برخوردی روی ماه وجود دارد. مشهورترین آنها دریای بحران ها ودهانه اورینتال (oriental)است.برخورد سازنده انها چنان فاجعه بار بوده است که جابجاشدگی وتغییر شکلهایی در پوسته ایجاد کرده ومواد خارج شده از آنها تا نواحی وسیعی پراکنده شده است.
به عنوان مثال برخورد عظیم بحرانها گودالی 1300 کیلومتری حفر کرده با رشته کوههایی به بلندی 15 کیلومتر.در اطرافش پوسته ماه را شکافته وباعث شده مواد مذاب کاملا" روی آنرا بپوشاند.
این دهانه ها در زمانی شکل گرفته اند که اجرام سرگردان سیارکها ودنباله دارها در منظومه شمسی به وفور یافت می شده اند وبا کاهش این اجرام به مرور زمان شکل گیری این دهانه ها در حال حاضر بسیار نادر است.
منبع: مجله نجوم
برای مشاهده فهرست کامل حفره های سطح ماه به ترتیب حروف الفباء اینجا را کلیک کنید.